Alblasserdam is een dorp met een bedrijvig karakter en een sterke sociale gemeenschap met levensbeschouwelijke diversiteit. De verbinding met de rivier en het polderlandschap bepaalt in belangrijke mate de sfeer van Alblasserdam. Het is een dorp met twee gezichten: enerzijds een historisch dijkdorp met een zekere robuustheid en stedelijkheid, met voorzieningen en maritieme bedrijvigheid. Aan de andere kant is er het polderdorp: kleinschalig en groen, ook in de wijken. De afstanden naar het buitengebied zijn kort, evenals naar de stedelijke gebieden. Hierdoor is het plezierig wonen in Alblasserdam.
In Alblasserdam is van oudsher maritieme industrie gevestigd: scheepswerven en aanverwante bedrijvigheid. De haven is zeer nadrukkelijk aanwezig in het centrum van Alblasserdam en bepaalt voor een deel het karakter van het dorp. Nog steeds heeft de economische structuur een traditioneel karakter: naast (maritieme) industrie vormen handel en reparatie en vervoer en opslag de belangrijkste bedrijfssectoren. Circa de helft van de oppervlakte van de gemeente bestaat uit bedrijventerreinen en tweederde van de werknemers komt van buiten Alblasserdam.
Kennen en gekend worden vinden Alblasserdammers belangrijk. Er is veel gelegenheid voor ontmoeting: in winkels, op het werk, in de kerk, op school en op straat. De aanwezigheid van cultureel centrum Landvast in het centrum en Multifunctioneel centrum Maasplein in de wijk Kinderdijk leveren hier ook een bijdrage aan. Alblasserdammers hebben respect voor elkaar en voor verschillen. De zondagsrust is hier nog steeds belangrijk. De zondagse kerkgang geeft het dorp eigenheid.
Alblasserdam heeft als één van de weinige dijkdorpen binnen de Drechtsteden nog steeds een herkenbaar historisch karakter. Het centrum is beschermd dorpsgezicht. Ook wordt het dorp geassocieerd met molens. De route naar Kinderdijk met het Werelderfgoed loopt via Alblasserdam.